استفاده از رویکرد یادگیری با فاصله در کلاس درس[1]
تئوری یادگیری با فاصله چیست؟
بر اساس تئوری تمرین با فاصله (یا یادگیری با فاصله)، اگر محتوای آموزشی به چند قسمت تقسیم شده و بین این قسمت‌ها وقفه زمانی در نظر گرفته شود، آن محتوا بسیار راحتتر فراگرفته می‌شود. تمرین با فاصله در نقطه‌ی مقابل تمرین انباشته قرار می‌گیرد که در آن محتوای آموزشی تنها در یک جلسه تدریس می‌شود.
ممکن است این روش یادگیری برای دانش آموزان چالش برانگیز باشد (زیرا از نگهداری اطلاعات در حافظه کاری[2] بازداری می‌کند)، اما نکته مثبت درباره تمرین با فاصله این است که احتمال نقش بستن اطلاعات در حافظه بلند مدت را افزایش می‌دهد. در واقع رو در روشدن دوباره دانش آموزان با مفاهیم کلیدی، ایده‌ها و مهارت‌ها در بازه‌های زمانی طولانی مدتتری که احتمالا محتواها به فراموشی سپرده می‌شوند، این امکان را به معلمان می‌دهد که یادسپاری موارد فراگرفته شده را بهبود بخشند. در این روش وقفه‌های زمانی که از محتوای نامرتبط تشکیل شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
معلمان چطور از تمرین با فاصله در کلاس درس استفاده می کنند؟
هنگام استفاده از رویکرد تمرین با فاصله، معلمان فاصله‌های زمانی را با یادگیری محتوا یا فعالیت‌هایی که هیچ ربطی به موارد فراگفته شده قبلی ندارند، پر می‌کنند. در واقع در این روش وقفه های زمانی که از محتوای نامرتبط تشکیل شده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرند تا دانش آموزان اطلاعات را به طور موقت و قبل از اینکه آن‌ها را از حافظه بلند مدت فراخوانی کنند، به فراموشی بسپارند.
برخی از معلمان ادعا می‌کنند که از تمرین با فاصله به عنوان شکلی از تمرین بازیابی استفاده می‌کنند تا اطلاعات دانش آموزان درباره‌ی مواردی که قبلا تدریس شده‌اند را مورد آزمون قرار دهند. در حقیقت این رویکرد به تمرین با فاصله ممکن است به شکل بازنگری مورد استفاده قرار بگیرد زیرا برخی از معلمان از استراتژی‌هایی استفاده می‌کنند که به دانش آموزان کمک می‌کند تا از این وقفه‌ها برای فهم بهتر و همچنین بازیابی اطلاعات از حافظه بلند مدت استفاده کنند. برخی از این استراتژی ها که معلمان به کار می‌برند عبارتند از: سوالات چند گزینه‌ای، امتحان‌های کوتاه و تکالیف منزل.
ممکن است معلمان از قوانین تمرین با فاصله در جنبه‌های مختلفی از آموزش و یادگیری استفاده کنند. مانند، دستورالعمل‌ها، تمرین‌ها و یا ارزیابی‌ها.
در این مقاله به بررسی دو نوع استراتژی تمرین با فاصله که در پژوهش‌ها مورد مطالعه قرار گرفته‌اند می‌پردازیم: استراتژی "فاصله انداختن بین روزها و درس ها" و استراتژی "فاصله انداختن درون درس ها" .
استراتژی فاصله انداختن بین روزها و درس ها
استراتژی فاصله انداختن بین روزها و درس ها چیست؟
فاصله انداختن بین روزها یا درس‌ها ممکن است به این شکل باشد که دانش‌آموزان یک مفهوم خاص، ایده یا موضوع را چندین بار در یک هفته مرور کنند و یا اینکه آن موضوعات تنها یک یا دوبار در هفته ولی برای چندین هفته پیاپی مرور شوند.
یک مثال کاربردی:
خانم احمدی پس از اینکه یک لغت جدید را به دانش آموزان کلاس آموزش داد، برای خود یادداشتی می‌گذارد و زمانی از روزهای پیش رو در آن هفته را مشخص می‌کند، تا آن کلمه جدید را در درس‌های دیگر برای دانش‌آموزان مرور کند. این مرور کردن ممکن است به شکل‌های متفاوتی انجام شود. ممکن است از دانش‌آموزان درخواست کند تا تعریف آن کلمه را به یاد آورند یا تکلیفی را طراحی کند که آن‌ها مجبور شوند از آن لغت در یک متن استفاده کنند. خانم احمدی همیشه از اینکه آن لغت آموزش داده شده را برای دانش‌آموزان مرور کند، اطمینان حاصل می‌کند زیرا می‌داند که با این روش اطلاعات در حافظه بلند مدت دانش‌آموزان نقش می‌بندد.
استراتژی فاصله انداختن درون درس‌ها
استراتژی فاصله انداختن درون درس‌ها چیست؟
در استراتژی فاصله انداختن درون درس‌ها یک محتوای یکسان چندین بار در یک درس واحد تکرار می‌شود و توسط وقفه های زمانی کوتاه (معمولا ده دقیقه ای) که در آن محتوای غیرمرتبط تدریس می‌شود، تفکیک می‌شود.
یک مثال کاربردی:
آقای شریفی در کلاس درس پایه چهارم خود، به طور مداوم بین آموزش مفاهیم کلیدی در درس علوم وقفه می‌اندازد و از دانش‌آموزان می‌خواهد که فعالیتهای کاملا غیرمرتبطی انجام دهند تا حواسشان از آنچه در حال یادگیریاش بودند منحرف شود. برای مثال بعد از آموزش بخش‌های مختلف گیاهان گلدار (ریشه، ساقه، برگ‌ها و گل‌ها) به دانش‌آموزان، آن‌ها را تشویق می‌کند که به مدت ده دقیقه موضوع قبلی درباره نیروها را بازبینی کنند. پس از این مدت، دانش‌آموزان مواردی که درباره گیاهان یاد گرفته بودند را بازبینی کرده و در یک نمودار بخش‌های مختلف گیاه را نامگذاری می‌کنند.
در این مقاله به تکنیک یادگیری با فاصله پرداختیم و استراتژی‌های متفاوت آن را مورد بررسی قرار دادیم. در مقالات بعدی به دیگر تکنیک‌های علوم شناختی که در کلاس درس قابل استفاده هستند اشاره خواهیم کرد.
[1] این مطلب با عنوان COGNITIVE SCIENCE APROACHES IN THE CLASSROOM: A REVIEW OF THE EVIDENCE در وبسایت educationendowmentfoundation منتشر شده و با عنوان «تکنیک یادگیری با فاصله» توسط نسترن کاظمیان، پژوهشگر حوزه‌ی علوم شناختی، ترجمه شده است. وب سایت راهنما آکادمی آن را در تاریخ 29 شهریور 1400 با همان عنوان منتشر کرده است.
[2] حافظه ای که در آن ذخیره کردن، تمرکز کردن و دستکاری اطلاعات برای مدت زمان محدودی (چند ثانیه) انجام می‌شود
