تنیس

تنیس ورزشی است که می‌تواند به صورت انفرادی یا دونفره انجام شود که به وسیله راکت مخصوصی توپ را در زمین به گردش در می‌آورند.

تاریخچه تنیس

اصالت تنیس مدرن به انگلستان بر‌می‌گردد و در واقع این کشور بود که شروع به ارتقاء این ورزش در بین ورزشکاران و افراد سراسر جهان کرد و آن را به محبوبیت امروز رساند و گواه این امر مسابقات ویمبلدون است که قدیمی‌ترین مسابقات تنیس جهان است که از سال 1877 میلادی تا امروز در شهر لندن برگزار می‌شود. نکته قابل توجه این است که این ورزش در ابتدا بیشتر میان اشراف‌زادگان بریتانیایی رایج شد و سپس به تدریج در سراسر جهان گسترش پیدا کرد. البته به دلیل تجهیزات گران‌قیمت و زمین‌بازی ویژه هنوز هم به عنوان یکی از ورزش‌های گران‌قیمت شناخته می‌شود.

تنیس و المپیک

تنیس بخشی از برنامه بازی‌های المپیک تابستانی از المپیک تابستانی 1896 بود، اما پس از المپیک تابستانی 1924 به دلیل اختلافات بین فدراسیون بین المللی تنیس و کمیته بین المللی المپیک کنار گذاشته شد. اما پس از دو بار حضور آزمایشی در سال‌های 1968 و 1984 (با محدودیت سنی زیر 21 سال)، در المپیک تابستانی 1988 سئول، این رشته ورزشی محبوب بار دیگر برای همه بازیکنان و علاقه‌مندان قرار داده شد و هم‌چنان هر چهارسال یک‌بار در حال برگزاری است. 

نحوه بازی و قوانین بازی تنیس

نحوه کسب امتیاز در تنیس

هدف در این بازی این است که بازیکنان به نحوی به توپ ضربه زده و آن را به زمین یک‌دیگر منتقل کنند که بازیکن مقابل نتواند آن را برگرداند. در این حالت بازیکن زننده ضربه یک امتیاز به دست می‌آورد. حال اگر ضربه بازیکنی به تور برخورد کند و یا به خارج زمین برود، بازیکن مقابل صاحب امتیاز می‌شود.

سیستم امتیازشماری در تنیس

هر مسابقه تنیس از تعدادی “ست” (حداقل ۲ ست) و هر ست از تعدادی گیم (حداقل ۶ گیم) و هر گیم نیز از تعدادی امتیاز (حداقل ۴ امتیاز) تشکیل شده است.

نحوه شمارش امتیاز در هر گیم

در تنیس امتیازات هر “گیم” به صورت صفر، ۱۵، ۳۰ و ۴۰ شمرده می‌شود. بازیکن و یا تیمی که سریع‌تر چهار امتیاز کسب کند برنده گیم می‌شود. مگر زمانی‌که دو بازیکن/تیم در امتیاز ۴۰ مساوی شوند. در تنیس به حالتی که دو بازیکن/تیم در امتیاز ۴۰ برابر می‌شوند، “دی‌یوس” (Deuce) گفته می‌شود. در این صورت هر بازیکنی/تیمی که بتواند دو امتیاز متوالی کسب کند، در آن گیم پیروز می‌شود. به امتیازی که بعد از “دی‌یوس” به دست می‌آید “ادونتج” (Advantage) و به اختصار “AD” می‌گویند.

برای درک بهتر این موضوع، یک گیم فرضی را بین بازیکن الف و ب در یک مسابقه تنیس می‌شماریم

فرض کنید بازیکن الف امتیاز اول را به دست می‌آورد؛ بنابراین شمارش به صورت زیر انجام می‌شود:

بازیکن الف ۱۵ – بازیکن ب صفر
بازیکن الف امتیاز بعدی را نیز می‌برد:
زبازیکن الف ۳۰ – بازیکن ب صفر
بازیکن ب امتیاز بعدی را از آن خود می‌کند:
بازیکن الف ۳۰ – بازیکن ب ۱۵
بازیکن الف در امتیاز بعدی پیروز می‌شود:
بازیکن الف ۴۰ – بازیکن ب ۱۵
بازیکن ب امتیاز بعدی را می‌برد:
بازیکن الف ۴۰ – بازیکن ب ۳۰
بازیکن ب امتیاز بعد را نیز برنده می‌شود:
“دی‌یوس”
بازیکن الف در امتیاز بعدی پیروز می‌شود:
“ادونتج” بازیکن الف
بازیکن الف امتیاز بعدی را می‌گیرد و در این گیم به پیروزی می‌رسد.

شمارش ست

مسابقات رسمی تنیس به صورت ۲ ست از ۳ ست (3 ‌Best of) و یا ۳ ست از ۵ ست          (5 Best of) برگزار می‌شود. در نوع اول هر بازیکن/تیمی که زودتر در ۲ ست پیروز شود، برنده مسابقه خواهد شد و در نوع دوم هر بازیکن/تیمی که زودتر در سه ست پیروز شود.

- بخش زنان مسابقات گرند اسلم، مسابقات مسترز ۱۰۰۰ امتیازی، رقابت‌های ۵۰۰ امتیازی، ۲۵۰ امتیازی، چلنجر و فیوچرز به صورت ۲ از ۳ ست برگزار می‌شوند و بخش مردان مسابقات گرند اسلم‌ و مسابقات جام دیویس به صورت ۳ از ۵ ست انجام می‌‌شوند.

تایبریک

امتیازشماری در گیم تایبریک، با ترتیب معمولی اعداد (یعنی به صورت ۱، ۲، ۳ و … و نه به صورت ۱۵، ۳۰، ۴۰) انجام می‌شود. هر بازیکن که زودتر به امتیاز ۷ برسد برنده تایبریک و ست می‌گردد. در صورتی که دو بازیکن در امتیاز ۷-۷ برابر شوند، آن‌گاه هر بازیکنی که بتواند در دو امتیاز متوالی برنده شود، پیروز ست خواهد بود.

- در مسابقات فد کاپ و رقابت‌های گرند اسلم آزاد فرانسه، قانون تای‌بریک در ست پایانی اجرا نمی‌شود و بازی تا زمانی که یکی از دو بازیکن در دو گیم متوالی پیروز شود ادامه می‌یابد. در مسابقات ویمبلدون نیز از سال ۲۰۱۹ قوانین تغییر کرد و قانون تای‌بریک در ست پایانی پس از تساوی ۱۲-۱۲ اجرا می‌شود. در مسابقات آزاد استرالیا نیز پس از تساوی ۶-۶ در ست پایانی یک “تای‌بریک ۱۰ امتیازی” برنده مسابقه را مشخص می‌کند.

نحوه شروع بازی

در ابتدای بازی، زننده و دریافت‌کننده سرویس توسط شیر یا خط تعیین می‌شود. کسی که در شیر یا خط پیروز شود، اعلام می‌کند که می‌خواهد بازی را با زدن سرویس شروع کند یا دریافت‌کننده سرویس باشد. بازنده‌ی شیر یا خط نیز تعیین می‌کند که می‌خواهد در کدام سوی زمین بایستد.

در هر گیم، بازیکن زننده سرویس از پشت خط انتهایی زمین (Baseline) و به صورت یکی‌درمیان از سمت راست و چپ زمین سرویس می‌زند و برای اینکار باید بین خط کناری زمین و خط وسط که با یک نشان کوچک (centre mark) مشخص شده، بایستد. همانطور که در تصویر زیر می‌بینید سرویس باید در باکس سرویس مخالف فرود بیاید. اگر ضربه سرویس در مسیر حرکت به سمت زمین حریف به تور برخورد کند سرویس باید تکرار شود که به آن Let گفته می‌شود.

در شروع هر گیم امتیاز اول از سمت راست زمین زده می‌شود و زننده سرویس دو بار فرصت دارد تا ضربه خود را در محوطه سرویس فرود بیاورد. اگر سرویس اول خطا شود (به تور برخورد کند و یا در محدوده مجاز فرود نیاید) بازیکن می‌تواند از فرصت دوم خود استفاده کند. به همین دلیل بازیکنان معمولا سرویس اول خود را محکم‌تر و با ریسک بالاتر می‌زنند چراکه درصورتی‌که سرویس اول‌شان به ثمر ننشیند می‌توانند از فرصت دوم خود بهره ببرند. اگر سرویس دوم هم خطا شود بازیکن اصطلاحا مرتکب “دابل فالت” (Double Fault) شده و یک امتیاز از دست می‌دهد.

یادآور می‌شود در امتیاز دی‌یوس، سرویس از سمت راست و در امتیاز ادونتج، از سمت چپ زمین زده می‌شود.

 زمین تنیس

تنیس در یک زمین مستطیلی بازی می شود. ابعاد زمین تنیس همانطور که در تصویر بالا مشاهده شد در بازی انفرادی (تک‌نفره) و دوبل (دونفره) متفاوت است و این ابعاد در بازی دوبل (دونفره) بزرگ‌تر است. طول زمین تنیس 23.77 متر و عرض آن 8.23 متر در بازی انفرادی (تک نفره) و حدود 10.97 متر برای بازی دوبل (دو نفره) است.

انواع زمین تنیس

1- زمین خاکی: (Clay) (که به آن تنیس خاکی هم می گویند)

این نوع زمین از خاک رس، گرد و خاک آجر تشکیل شده است که کندترین زمین در بین زمین های تنیس است، هم برای دویدن بازیکنان و هم برای توپ هنگام برخورد با زمین.

اگر شما از آن دسته بازیکنانی هستید که بیش از حد به سرعت خود متکی هستید یا ضربه ای بسیار سریع و قوی دارید، این زمین خیلی مناسب شما نیست.

2- زمین آسفالت: (Hard court) (آسفالت ورزشی که از آسفالت های معمولی نرم تر است)

این زمین به اصطلاح کف سخت، سریعتر از نوع قبلی است و می تواند از مواد مختلف مانند سیمان، آسفالت یا حتی چوب ساخته شود. و مسابقات آزاد استرالیا یا اوپن آمریکا در این نوع زمین برگزار می‌شود.

3- زمین چمن: (Grass)

این نوع زمین اصطکاک کمی دارد و در نتیجه توپ سریعتر حرکت می کند. به همین دلیل سرعت بازی در این زمین از سایر زمین‌های تنیس بیشتر است. همچنین ممکن است چمن ناهمواری‌های کوچکی داشته باشد که اگرچه کوچک است، اما ممکن است در جهت حرکت توپ تا حدودی تفاوت ایجاد کند. مسابقات ویمبلدون روی چمن انجام می شود.

تجهیزات

راکت تنیس

راکت تنیس از قسمت ‌های مختلفی تشکیل شده است که به شرح زیر اند:

• صفحه راکت یا Head

• زه یا String

• دسته یا Grip

راکت تنیس باید از یک سطح صاف با ریسمان های یک‌دست و یکنواخت افقی و عمودی تشکیل شده باشد. و از نظر ابعاد، نباید از 73.7 سانتی‌متر طول و 31.7 سانتی‌مترعرض تجاوز کند. و نیز راکت نباید حاوی چیزی باشد که عملکرد بازیکن را تغییر دهد، مانند چیزی که توزیع وزن راکت را تغییر دهد.

توپ تنیس

توپ تنیس معمولاً زرد رنگ است که سطح بیرونی یکنواختی دارد و هیچ درز قابل مشاهده ای در سطح آن وجود ندارد. قطر آن باید بین 6.35 تا 6.67 سانتی متر و وزن آن بین 56.7 تا 58.5 گرم باشد.

داوران ورزش تنیس

در مسابقه تنیس به طور کلی 12 داور وجود دارد که در اطراف زمین بازی حضور دارند.

داور صندلی: مسئول دستورات بازی ست و بازی را هدایت می‌کند. به علاوه تعداد امتیازها شمرده و اختیار عوض کردن دستور سایر داوران را دارد. و نیز درخواست خطاهایی مانند اخطارها، کم کردن امتیاز و توقف بازی را می‌دهد.

داور تور : برخورد یا عدم برخورد توپ به تور در هنگام زدن سرویس را بررسی می‌کند. یک وسیله الکترونیکی به همین دلیل در تشخیص آن به او کمک می‌کند.

داوران سرو : به اندازه دو بلوک دورتر از زمین قرار دارند. مسئول بررسی رد شدن یا نشدن توپ سرو از خط مجاز در زمین حریف می باشند.

داور سرویس : دو نفر هستند و مسئول عدم پا گذاشتن زننده سرویس روی خط سرویس می باشند.

داور خط : چهار داور خط در زمین بازی حضور دارند. دونفر در هر طرف زمین؛ این داورها مسئول بررسی ورود یا عدم ورود ضربه سرویس به منطقه سرویس هستند و باتوجه به موقعیت پیشنهادات لازم را به داور صندلی می‌دهند.

داوران خط مرکزی : دو داور نیز در این سِمَت قرار دارند این دو داور در زمان سرویس شاهد ارسال صحیح توپ به ناحیه سرویس هستند.

داور زمین : در مواقعی مانند شرایط بد آب و هوایی یا به طور مثال به دلیل رفتار غیر ورزشی یکی از بازیکنان توانایی توقف بازی را دارد.

توپ جمع‌کن : مسئول گرفتن توپ ها خارج از محدوده بازی و رساندن آن‌ها به بازیکنان است.

مسابقات

در مسابقات تنیس مدل‌های متفاوتی وجود دارد که هرکدام امتیاز متفاوتی را برای رنکینگ ATP  بازیکنان سراسر جهان در بر می‌گیرند.

به مسابقات اصلی تنیس "Grand Slam" گفته می‌شود که از چهار مسابقه جانبی به نام های"Ronlland Garros" ، "Wimbledon"، "US Open"، "Australian Open" تشکیل شده است. هر ساله هدف بازیکنان تنیس برنده شدن در این مسابقات است.

"Roger Federer" بازیکن معروف تنیس در حال حاضر با شرکت در 17 نوع مختلف از بازی های "Grand Slam" بیشترین بازی را در این مسابقات داشته است.

عناوین دیگری نیز مانند "1000Master" یا "500" و "250Master" نیز در مسابقات وجود دارند این عناوین اغلب نمایا‌ن‌گر مقدار جایزه ای است که در این مسابقات به بازیکنان داده می‌شود.

اصطلاحات رایج  تنیس

Ace: زمانی که یک سرویس به گونه ای زده می‌شود که حریف حتی قادر به پاسخگویی به آن نخواهد بود.

Approach: حرکت بازیکن به نزدیکی تور به منظور کم کردن دامنه حرکتی حریف.

Backhand: ضربه زدن با پشت راکت به سمت جلو. (توپ در سمت مخالف راکت بازیکن قرار می‌گیرد و بازیکن تسلط کمتری روی آن دارد)

Break: بردن یک گیم که حریف سرویس شروع آن را زده است.

Break Point: زمانی ست که بازیکن درحال بردن بازی ست و بازیکن حریف سرو میزند.

Drive: ضربه زدن از انتهای زمین.

Amortie: وقتی بازیکن به منظور نزدیک کردن بازی به تور جهت توپ را عوض می‌کند.

Lack: زمانی که بازیکن سرویس غیر قابل قبولی را میزند. اگر دو خطا پشت سر هم مرتکب شده باشد به عنوان مجازات به بازیکن حریف امتیاز داده می‌شود.

Forehand: وقتی ضربه رو از جهت موافق راکت و به سمت جلو زده می‌شود. (برعکس backhand)

Net (تور): زمانی که سرویس به تور برخورد کرده و در زمین حریف بیافتد، این ضربه باید تکرار شود و به عنوان خطا شناخته نمی‌شود.

Lob: ضربه به توپ به شکلی که تا انتهای زمین برود.

Passing shot: ضربه طولانی برای پشت سر گذاشتن حریفی که به تور نزدیک شده و فرود آمدن در زمین حریف و پشت سر آن.

امتیاز اضافه: این امتیاز زمانی داده می‌شود که مسابقه به تساوی کشیده شده باشد. برای مثال زمانی که نتیجه بازی ۴۰/۴۰ شده بازیکن یک امتیاز دریافت میکند. بنابراین تنها یک امتیاز به او داده می‌شود که بازی را به نفع خود تمام کند.

مولف: امیررضا شکیب