باهوش خطاب کردن فرزندتان چگونه می‌تواند نتیجه‌ی عکس دهد و راه‌حل چیست؟
سال‌ها پیش نگرانیِ دخترم آنی، این بود که «به اندازه‌ی خواهرم باهوش نیستم!»
من هم بدون تعلل به او می‌گفتم «البته که هستی!»
اما نباید این حرف را می‌زدم.
خانم اَبی منزفیلد، معلم کلاس سوم مدرسه‌ی غیر انتفاعی سنت جان در شمال سیاتل می‌گوید: به نظر من استفاده از کلمه‌ی باهوش می‌تواند به اندازه‌ی کلمه‌ی احمق برای فرزندتان زیان آور باشد. این کار باعث می‌شود وقتی آن‌ها نمی‌دانند کاری را چطور انجام دهند، احساس کنند گیرافتاده‌اند.
خانم منزفیلد می گوید: «عموما، زمانی به کودک لقب باهوش می‌دهیم که کاری را به آسانی انجام دهد. ممکن است آن‌ها سرعت تفکر بالایی داشته باشند یا هیچ مشکلی در یادگیری نداشته باشند و یا هنوز با تکالیفی مواجه نشده‌اند که به نظر سخت باشد.» او با دانش‌آموزان باهوشی برخورد داشته است که در مواجهه با دشواری تسلیم می‌شوند و از این که دیگر باهوش نباشند، می‌ترسند.
خانم منزفیلد برای جلوگیری از رسیدن به چنین شکستی، به شاگردانش مطالعات روانشناس کارول دوِک، با مضمون نگرش بسته در برابر نگرش مترقی، را می‌آموزد. او برای افرادی که با تحقیقات معروف دوِک، از جمله سخرانی او در تد، آشنایی ندارند، متنی آماده برای توضیح دارد:
در تعریف نگرش بسته، بهره‌ی شما از هوش در هنگام تولد معین می‌شود و نمی‌توانید میزان هوش خود را تغییر دهید. از سوی دیگر، نگرش مترقی بر اساس تحقیقات عصب‌شناسی در زمینه‌ی تکامل عصب‌ها است و باور دارد که مغز همواره در حال تغییر و رشد است.
این تحقیق نشان می‌دهد وقتی شما، به عنوان یک دانش‌آموز سال سوم در تلاش برای حل یک مسئله‌ی چالش برانگیز ریاضی هستید، مغزتان بیشتر از زمانی که در حال انجام تکالیف ساده‌ی مدرسه باشد، رشد می‌کند. وقتی اشتباهی رخ می‌دهد، بخش‌های مختلفی در مغز فعال می‌شوند و اتصالات عصبی بیشتری شکل می‌گیرد. در چنین شرایطی، ذهن شما در حال رشد است.
«به فرزندتان برچسب «باهوش» نزنید؛
در عوض، تلاش و سخت‌کوشی
آنان را تحسین کنید»
وقتی دانش‌آموزان خانم منزفیلد، این تفکر مترقی را بیاموزند، به خوبی می‌توانند از مشکلات و اشتباهات خود پلی در مسیر رشد و یادگیری بسازند. اما برای این کار، آن‌ها به تشویق نیاز دارند.
خانم منزفیلد:« نباید از تقلا کردن هراسید، بلکه باید آن را تحسین کرد. ما در کلاس خیلی در این‌باره بحث می‌کنیم که چرا من شاگردان را به تقلا و سختی وامی‌دارم» دانش‌آموزان او می‌دانند که وقتی پاسخ سوالی را اشتباه می‌دهند، در واقع بیشتر یاد می‌گیرند.
جایگزینی برای کلمه‌ی «باهوش»
به گفته‌ی خانم منزفیلد، والدین باید به جای باهوش یا با استعداد خطاب کردن فرزندشان، تلاش و سخت کوشی آن‌ها را مورد تحسین قرار دهند.
« ما می‌خواهیم فرزندانی تاب‌آور داشته باشیم که توانایی حل مسئله و به چالش کشیده شدن را در خود می‌بینند. تمجید از تلاش و فعالیت کودک، این نگرش را در او نهادینه می‌کند. وقتی کودکی با نمره‌ی عالی به خانه می‌آید، به جای «چقدر باهوشی!» می‌توانیم بو او بگوییم « آفرین! چه کار کردی که این نمره را بگیری؟»
البته که جایگزین کردن چنین بازخوردهای ناخودآگاهی در ذهن والدین نیازمند تمرین است. هدف شخصی من: در 10 درصد مواقع، به جای تمجید کردن به کمک یک ویژگی شخصیتی (تو خیلی باهوشی!) از کار او تعریف کنیم ( آفرین! چه کار کردی که نمره‌ی عالی بگیری؟).
من جدولی در تابلو اعلانات دفتر خود نصب کرده‌ام که در آن عبارات مناسب برای کمک به یادگیری نگرش مترقی را می‌آموزد؛ برای مثال، به جای «این کار خیلی سخت است» می‌توان گفت «این کار ممکن است مدتی زمان ببرد»
بله، واقعا هم همین‌طور خواهد بود، اما کاملا ارزشش را دارد!
پی‌نوشت‌ها:
این مطلب در تاریخ 22 سپتامبر2020 با عنوان «Simple Tips to Help Kids Develop a Growth Mindset» در وبسایت «پَرِنت مَپ» منتشر شده است. وبسایت راهنما آکادمی برای نخستین بار آن را با عنوان «نکاتی ساده برای ایجاد نگرشی مترقی در کودکان» به ترجمه ی سینا میرمبینی منتشر کرده است.
- نانسی شاتز آلتون (Nancy Schatz Alton) مؤلف مشترک دو کتاب راهنمای جامع مراقبت درمانی است. او در اوقات فراغت خود و در کنار آموزش نویسندگی، به نوشتن شعر، مقاله و یادداشت هایی از ماجرای تحصیل و درس خواندن دخترش می‌پردازد.
