چگونه تشخیص دهیم فرزندمان قربانی، شاهد و یا مقصر آزار و اذیت مجازی است؟
چطور به مشکل رسیدگی کنیم؟

امسال، در شرایطی که آموزش مدارس، کلاس های فوق برنامه و حتی سرگرمی‌های دور‌همی کودکان برای پیش‌گیری از شیوع ویروس به فضای مجازی منتقل شده، حتی  سخت‌گیرترین مخالفان دنیای دیجیتال هم شاهد افزایش مدت حضور فرزندان خود در فضای مجازی بوده‌اند. حالا که برای محافظت از خود و فرزندانمان نیاز به گذراندن زمان بسیاری در فضای مجازی هستیم، چگونه می‌توانیم از فرزندان خود در این فضا محافظت کنیم؟

در گذشته والدین سعی می‌کردند نوجوانان خود را از افراد فریبکار در فضای مجازی دور نگهدارند. اما حالا که کودکان-حتی در سنین بسیار پایین- در کلاس‌های آنلاین شرکت می‌کنند، والدین بیشتری نگران آزار و اذیت آنها در این فضا هستند.

جولی هرتزاگ، سردبیر مرکز ملی مقابله با زورگویی پِیسر می‌گوید: « هنوز فرصت کافی برای تحقیق بر روی یادگیری از راه دور ایجاد نشده، اما استفاده‌ی طولانی‌تر کودکان از فضای مجازی، احتمال وقوع این اتفاقات آسیب‌زا را افزایش می‌دهد.

آزار و اذیت در فضای مجازی چیست؟

خانم هرتزاگ خیلی ساده توضیح می‌دهد:« آزار و اذیت مجازی، هر‌گونه مزاحمتی است که به وسیله‌ی تکنولوژی انجام شود» آزار و اذیت مجازی معمولا با نوع رودرروی آن تفاوت چندانی ندارد؛ شایعه پراکنی و نظرات منفی، رایج‌ترین نوع این رفتار‌ها هستند. آزار و اذیت، چه رودررو باشد و چه مجازی، به رفتاری آسیب‌زا  و ناشی از نابرابری طرفین ختم می شود.

اما آزار و اذیت در فضای مجازی، شامل زوایای مخرب منحصر به فردی است. هویت یک فرد قلدر در فضای مجازی می تواند ناشناس باشد، در حالی که رفتارش بسیار بیشتر دیده می شود. همچنین فرار از شر آزاردهندگان در فضای مجازی به مراتب سخت‌تر از شرایط واقعی است. چرا که پایان دوران مدرسه به معنای پایان این گونه رفتار‌ها هم نیست و همچنین یک مطلب در فضای اینترنت می‌تواند به لطف نظرات و به اشتراک گذاشته شدن، به تنهایی تا مدت‌ها پس از نوشتن متن اصلی باقی بماند.

آزار و اذیت در فضای مجازی، برخلاف ظرفیت همه گیر شدنش، به سختی قابل تشخیص است.

خانم هرتزاگ می گوید:« بسیاری از آزار و اذیت‌ ها به دور از چشمان والدین اتفاق می افتد » هر چند اغلب شبکه های اجتماعی از کاربران خود می‌خواهند که حداقل سن 13 سال ورود به آنجا را رعایت کنند، اما این محدودیت به طور همگانی اجرا نمی‌شود. کودکان هم در پیدا کردن راهی برای مکالمه بدون نظارت والدین، توانایی خوبی دارند، حتی اگر از شبکه های اجتماعی استفاده نکنند. آزار و اذیت مجازی بر روی هر نوع دستگاه متصل به اینترنت مثل تلفن همراه، کامپیوتر، کنسول های بازی و همچنین بستر‌هایی مثل مکالمات گروهی، جلسات مجازی با قابلیت ارسال پیام و حتی در میان فایل‌های به اشتراک گذاشته شده در گوگل و Microsoft OneNote ممکن است.

نقش مدارس چیست؟
در هر ایالت، قانونی برای پیشگیری از آزار و اذیت وجود دارد و لازمه‌ی بسیاری از این قوانین آن است که مدارس در سیاست های خود به آزار و اذیت اشاره کنند. متاسفانه قانون ضد آزار و اذیت در ایالت  واشنگتن، شامل نوع اینترنتی آن نمی‌گردد،  اما اکثر مدارس واشنگتن معیارهایی از طرز صحیح رفتار در محیط آنلاین تدارک دیده‌اند. از جمله این معیار‌ها، ردیاب فعالیت‌های دانش‌آموز در محیط اینترنت است که به عنوان فیلتری برای حفظ همکاری با قانون حفاظت از کودکان در فضای مجازی و تنظیمات خودکار جستجوی امن در موتور های جستجوی محبوب مانند گوگل و بینگ وجود دارند. بسیاری از مناطق آموزشی، از جمله مدارس عمومی سیاتل، منابع آنلاینی مربوط به امنیت و مسئولیت پذیری را برای آموزش به خانواده‌ها گردآوری کرده است.

پیشگیری از آزار و اذیت آنلاین در خانه
با وجود تمام تلاش‌های مدرسه، باز هم زیر نظر گرفتن همه‌ی رفتارهای آنلاین کودکان ناممکن است. به گفته‌ی خانم هرتزاگ، کودکان خیلی زودتر از بزرگسالان، با آزار و اذیت‌های فضای مجازی برخورد خواهند داشت. ما نمی‌توانیم در هر محیطی، آنها را زیر نظر داشته باشیم و به همین دلیل آموزش اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند.

خانم هرتزاگ خطاب به والدین می‌گوید:«اینترنت مانند یک استخر است. شما کودک را در استخر به حال خود رها نمی‌کنید؛ بلکه به او آموزش شنا می‌دهید. از سنین بسیار پایین، پیش از آن که کودکان وارد فضای اینترنت شوند، شروع کنید. با آنها صحبت کنید. تعیین حد و مرز توسط والدین و مدرسه بسیار حائز اهمیت است.»

به کودک گوشزد کنید که باید از رفتارهای نادرست، چه در برخورد شخصی و چه به صورت مجازی پرهیز کرد. آنها می‌توانند رفتارهای نامناسب را تشخیص دهند، پس به آنها بیاموزید که در چنین شرایطی چگونه برخورد کنند. آزار و اذیت آنلاین، معمولا به طرز دردناکی در ملاء عام اتفاق می‌افتد. بر اساس یک پرسشنامه در سال 2019، یک سوم نوجوانان تجربه‌ی مورد آزار قرار گرفتن را داشته‌اند و 15 درصد، فرد دیگری را مورد آزار و اذیت قرار دادند.

کودکان وقتی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و یا شاهد آن هستند، معمولا به بزرگترها چیزی نمی‌گویند. دلایل نهفته‌ی فراوانی در پس این رفتار وجود دارد. ممکن است آنها نیاموخته باشند که چگونه آزار و اذیت را تشخیص دهند و یا تصور کنند که صحبت در مورد آن اتفاق، سخن‌چینی محسوب می‌شود.

به خوبی به کودکتان بفهمانید؛ هنگامی که مورد آزار قرار گرفتند یا شاهد آزار و اذیت دیگری بودند، کار درست، اطلاع دادن به یک بزرگتر است. خانم هرتزاگ می گوید:«پیامی که کودک باید دریافت کند این است که اطلاع دادن نه تنها خبر چینی نیست، بلکه باعث محافظت از فرد دیگری می‌شود.»

شاید کودکان حتی احساس شرم کرده و تصور کنند که خود می‌بایست به تنهایی در مقابل آن فرد قلدر بایستند و یا خود باعث شده‌اند که در چنین شرایطی گرفتار شوند. همچنین ممکن است آنها از بازخورد والدینشان بترسند. شاید از استفاده از تلفن همراهشان محروم شوند، شاید به خاطر رفتاری که پیش از آزار دیدن داشته اند، به دردسر بیافتند و یا والدینشان واکنشی بیش از حد شدید داشته و شرایط را بدتر کنند.

وقتی که متوجه می‌شویم یک نفر فرزند ما را مورد آزار و اذیت قرار داده، نمی‌توانیم به سادگی جلوی خشم خود را بگیریم، اما برخورد مناسب در چنین موقعیتی، پاسخی توام با آرامش است.

اگر کسی مورد آزار قرار گرفت

خانم هرتزاگ توضیح می‌دهد:« در اولین قدم-که برای همه یکسان بوده و ارتباطی با سن فرد ندارد- شما باید به فرد نشان دهید که از او حمایت می کنید و قصد دارید به کمک هم این مسئله را حل کنید.» در اکثر موارد آزار و اذیت، دخالت یک بزرگسال لازم است، اما این شرایط همچنین می‌تواند فرصت مناسبی برای آموزش دفاع از خود باشد.

خانم هرتزاگ در ادامه می گوید:« هیچ‌گاه مسئولیت حل مشکل بر عهده‌ی کودک نیست، اما ما همیشه طرفدار دخالت دادن کودکان در راه حل هستیم. اگر آنها را در مرحله‌ی ایده پردازی شرکت دهید، احتمال مناسب و عملی بودن راه حل نهایی بسیار بیشتر است.»
قدم بعدی پس از صحبت کردن با فرزندتان، جمع آوری مدارک است. این قسمت در مورد آزار و اذیت های مجازی بسیار آسان‌تر است؛ چرا که از تصاویر مکالمات، می توان به عنوان سرنخی مناسب استفاده کرد. اگر آزار در یک شبکه ی اجتماعی رخ داد، در صفحه ی امنیت سایت، راهنمایی آزار و اذیت مجازی را مطالعه کنید. ممکن است بتوانید حساب کاربری فرد توهین کننده را ببندید و یا حداقل، پیام های آسیب زا را حذف کنید. همچنین باید این مدارک را به مدرسه‌ی فرزندتان ببرید تا در آنجا نقشه ای برای مواجه شدن با شرایط پیش آمده شکل دهید. این نقشه باید برای تمامی افراد درگیر، نتیجه‌ای به همراه داشته باشد اما این کافی نیست. این نقشه باید همچنین شامل قدم هایی برای پیش‌گیری از آزار و اذیت در آینده هم باشد.

خانم هرتزاگ:«احساس امنیت در مدرسه، حق همه است.»
 

پی‌نوشت‌ها:
 

• این مطلب در تاریخ 21 اکتبر 2020 با عنوان «Cyberbullying 101: Remote Learning Edition» در وبسایت «پَرِنت مَپ» منتشر شده است. وبسایت راهنما آکادمی برای نخستین بار آن را با عنوان «همه چیز درمورد آزار و اذیت در فضای مجازی: نسخه ی آموزش مجازی» به ترجمه ی سینا میرمبینی منتشر کرده است.

• جما الکساندر (Gemma Alexander) یک نویسنده ی آزاد مقیم سیاتل است. تمرکز او بر وجوه مشترک هنر و نقش والد است. وی علاوه بر وبسایت پرنت مپ، در وبلاگ و صفحه ی توییتر شخصی خود هم به نوشتن می پردازد.